Nguyễn Tiến Đạt
Intern Writer
Ngành công nghiệp xe điện (EV) đang tiến gần hơn đến một tương lai tuần hoàn và bền vững, nơi những bộ pin cũ không còn bị bỏ đi mà được tái chế hoặc tái sử dụng. Theo dự báo của công ty nghiên cứu IDTechEx (Anh), thị trường pin xe điện vòng đời thứ hai (second-life EV battery) có thể đạt 4,2 tỷ USD (khoảng 107.000 tỷ VNĐ) trong thập kỷ tới.
Sự phát triển này có thể giúp giảm nhu cầu khai thác nguyên liệu thô mới, đồng thời mở đường cho nền kinh tế tuần hoàn, nơi tài nguyên được giảm thiểu – tái sử dụng – tái chế thay vì “khai thác – sản xuất – thải bỏ” như trước.
Cơ hội tỷ đô từ pin cũ, nhưng rào cản vẫn còn lớn
Pin xe điện là thành phần đắt đỏ và quan trọng nhất trong một chiếc EV, chứa nhiều hóa chất độc hại nếu xử lý sai cách. Khi hàng triệu xe điện đang được bán ra mỗi năm, cũng đồng nghĩa rằng hàng triệu bộ pin sẽ sớm “nghỉ hưu”. Đây chính là cơ hội để chúng được tái chế hoặc tái sử dụng trong các hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn.
Theo IDTechEx, sự tăng trưởng của thị trường này phần lớn nhờ vào pin NMC (niken–mangan–coban), vốn có giá trị tái chế cao nhờ chứa các kim loại quý. Trong khi đó, pin LFP (lithium–iron–phosphate) lại khó tái chế hơn do không có coban hoặc niken – hai yếu tố chính tạo giá trị kinh tế.
Tuy nhiên, để thị trường này thực sự cất cánh, cần giải quyết nhiều nút thắt cổ chai. Việc kiểm tra, tháo lắp, vận chuyển và phân loại pin hết hạn vẫn phải làm thủ công, khiến chi phí tái sử dụng tăng mạnh. Ngoài ra, chi phí logistics cũng chiếm tỷ trọng lớn do pin đã qua sử dụng thường được vận chuyển với khối lượng nhỏ và quãng đường dài.
Hiện tại, Mỹ đã đẩy mạnh ngành tái chế pin với công suất ước tính 500.000 tấn/năm, nhưng vẫn còn chặng đường dài phía trước. Trong khi đó, châu Âu và Trung Quốc đang đi trước với quy định bắt buộc tỷ lệ vật liệu tái chế trong pin. Từ năm 2031, EU yêu cầu pin EV phải chứa ít nhất 16% coban tái chế và 6% lithium, niken tái chế. Nếu muốn áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, Mỹ cũng cần những tiêu chuẩn tương tự trong tương lai.
Nền kinh tế pin tuần hoàn: Cách ngành xe điện tự nuôi sống chính mình
Khi giá lithium giảm mạnh và công nghệ tái chế ngày càng tiến bộ, việc thay pin EV có thể rẻ hơn cả sửa động cơ xe xăng. Các chuyên gia dự đoán đây sẽ là một “cuộc cách mạng thầm lặng” trong vài năm tới, giúp giảm chi phí sở hữu xe điện và giảm gánh nặng môi trường.
Thị trường pin vòng đời thứ hai không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên mà còn mở ra một ngành công nghiệp mới - biến rác thải thành tài sản. Khi đó, pin cũ không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn năng lượng lưu trữ quý giá, tiếp tục phục vụ cho nhà máy, tòa nhà, hay lưới điện thông minh. (InsideEV)
Sự phát triển này có thể giúp giảm nhu cầu khai thác nguyên liệu thô mới, đồng thời mở đường cho nền kinh tế tuần hoàn, nơi tài nguyên được giảm thiểu – tái sử dụng – tái chế thay vì “khai thác – sản xuất – thải bỏ” như trước.
Cơ hội tỷ đô từ pin cũ, nhưng rào cản vẫn còn lớn
Pin xe điện là thành phần đắt đỏ và quan trọng nhất trong một chiếc EV, chứa nhiều hóa chất độc hại nếu xử lý sai cách. Khi hàng triệu xe điện đang được bán ra mỗi năm, cũng đồng nghĩa rằng hàng triệu bộ pin sẽ sớm “nghỉ hưu”. Đây chính là cơ hội để chúng được tái chế hoặc tái sử dụng trong các hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn.
Theo IDTechEx, sự tăng trưởng của thị trường này phần lớn nhờ vào pin NMC (niken–mangan–coban), vốn có giá trị tái chế cao nhờ chứa các kim loại quý. Trong khi đó, pin LFP (lithium–iron–phosphate) lại khó tái chế hơn do không có coban hoặc niken – hai yếu tố chính tạo giá trị kinh tế.
Tuy nhiên, để thị trường này thực sự cất cánh, cần giải quyết nhiều nút thắt cổ chai. Việc kiểm tra, tháo lắp, vận chuyển và phân loại pin hết hạn vẫn phải làm thủ công, khiến chi phí tái sử dụng tăng mạnh. Ngoài ra, chi phí logistics cũng chiếm tỷ trọng lớn do pin đã qua sử dụng thường được vận chuyển với khối lượng nhỏ và quãng đường dài.
Hiện tại, Mỹ đã đẩy mạnh ngành tái chế pin với công suất ước tính 500.000 tấn/năm, nhưng vẫn còn chặng đường dài phía trước. Trong khi đó, châu Âu và Trung Quốc đang đi trước với quy định bắt buộc tỷ lệ vật liệu tái chế trong pin. Từ năm 2031, EU yêu cầu pin EV phải chứa ít nhất 16% coban tái chế và 6% lithium, niken tái chế. Nếu muốn áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, Mỹ cũng cần những tiêu chuẩn tương tự trong tương lai.
Nền kinh tế pin tuần hoàn: Cách ngành xe điện tự nuôi sống chính mình
Khi giá lithium giảm mạnh và công nghệ tái chế ngày càng tiến bộ, việc thay pin EV có thể rẻ hơn cả sửa động cơ xe xăng. Các chuyên gia dự đoán đây sẽ là một “cuộc cách mạng thầm lặng” trong vài năm tới, giúp giảm chi phí sở hữu xe điện và giảm gánh nặng môi trường.
Thị trường pin vòng đời thứ hai không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên mà còn mở ra một ngành công nghiệp mới - biến rác thải thành tài sản. Khi đó, pin cũ không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn năng lượng lưu trữ quý giá, tiếp tục phục vụ cho nhà máy, tòa nhà, hay lưới điện thông minh. (InsideEV)
