VNR Content
Pearl
Dấu ấn của nhân loại có thể được nhìn thấy trên khắp hành tinh ngày nay, từ những tòa nhà chọc trời cao chót vót ở những đô thị hiện đại cho đến các kim tự tháp và các di tích khảo cổ xuất hiện trong quá khứ. Hoạt động của con người cũng được đánh dấu bởi những cánh đồng nông nghiệp rộng mênh mông, những công trường, nhà máy mọc lên khắp nơi. Nhưng đến đây thì nhiều người sẽ tự hỏi sẽ thế nào nếu con người chưa từng tồn tại.
Một số nhà khoa học đã vẽ nên bức tranh về một vùng đất hoang sơ với vô số loài từ quen thuộc đến không quen thuộc nếu con người chưa từng tồn tại. Trevor Worthy, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Flinders (Úc) cho biết: 'Tôi nghĩ nếu điều đó xảy ra thì trái đất sẽ là nơi có nhiều cây cối hơn với vô số loài động vật, sở hữu kích thước lớn trải rộng khắp các lục địa trừ Nam Cực'.
Một thế giới không có loài người hiện đại cũng có nghĩa là họ hàng loài người đã tuyệt chủng của chúng ta, chẳng hạn như người Neanderthal vẫn sẽ ở trên trái đất.
Con người đã định hình thế giới và nhiều loài phải trả giá. Đơn cử như những con chim dodo (Raphus cucullatus) hoặc hổ Tasmania (Thylacinus cynocephalus) - loài mà con người đã đẩy chúng đến sự tuyệt chủng thông qua hoạt động săn bắn và phá hủy môi trường sống.
Tỷ lệ tuyệt chủng trên trái đất ngày nay gấp 100 lần so với việc không có con người, theo những ước tính thận trọng nhất. Nói cách khác, con người va vào hành tinh này như một tiểu hành tinh va vào trái đất, mang theo bụi và khiến động vật hoang dã tiếp tục suy giảm.
'Ông cố của tôi có thể quan sát hàng nghìn con vẹt đuôi dài ở ngoài thiên nhiên. Đến đời ông tôi thì có thể quan sát một đàn hàng trăm con, cha tôi nhìn thấy một vài con và tôi nếu có thể thì chỉ thấy được 2 con ở trong rừng' - Worthy cho biết.
Sự suy giảm tự nhiên do con người dẫn dắt chỉ ra rằng trái đất sẽ là nơi hoang dã hơn nhiều nếu không có chúng ta. Con người xuất hiện và một số loài động vật kích thước lớn đã biến mất, chẳng hạn như chim Moa. Đây là một nhóm chim giống đà điểu với những con có thể đạt đến chiều cao tới 3,6 mét, đã tiến hóa ở New Zealand trong hàng triệu năm. Trong vòng 200 năm kể từ khi con người xuất hiện trên vùng đất của chúng, tất cả 9 loài chim Moa đã biến mất. Đi kèm với đó là sự tuyệt chủng của ít nhất 25 loài có xương sống khác, kể cả những con đại bàng khổng lồ Haast. Chim Moa và đại bàng Haast là những ví dụ nhãn tiền về các loài động vật kích thước lớn mà sự tuyệt chủng gắn liền với các hoạt động của con người.
Trong kịch bản này, những loài động vật đã tuyệt chủng sẽ sống bình thường trên khắp châu Âu. Ví dụ, thay vì sư tử châu Phi (Panthera leo) thì sẽ có sư tử Á Âu - một loài sư tử khá lớn sống ở châu Âu cho đến khoảng 12.000 năm trước. Trong khi đó, châu Mỹ sẽ là nơi sinh sống của những con voi và gấu khổng lồ, cùng với các loài độc đáo như những con lười đất khổng lồ.
Faurby trả lời LiveScience: 'Trong một thế giới không có con người, sẽ có sự đa dạng lớn hơn về các loài động vật có vú cỡ lớn. Đó là xu hướng cho thấy một môi trường sống thoáng hơn nhiều'.
Trong hàng thế kỷ qua, các nhà khoa học đã tranh luận về việc liệu thay đổi khí hậu tự nhiên hay các hoạt động của con người, chẳng hạn như săn bắn quá mức là nguyên nhân dẫn đến việc nhiều loài động vật cỡ lớn tuyệt chủng.
Một nghiên cứu vào năm 2021 được công bố trên tạp chí Nature cho rằng biến đổi khí hậu đã khiến voi ma mút lông xoăn (Mammuthus primigenius) gặp nhiều khó khăn trong việc tồn tại. Chúng sống trong kỷ băng hà nhưng khi khí hậu ấm lên thì thảm thực vật lại quá ẩm ướt và nguồn thức ăn của loài này bị ảnh hưởng nặng nề.
Tuy nhiên, con người đã săn rất nhiều voi ma mút. Các nhà khoa học cho rằng con người có lẽ là nhân tố chính dẫn đến sự tuyệt chủng của loài này. Họ cho rằng voi ma mút đã sống sót sau những biến đổi của khí hậu trước khi con người xuất hiện. Voi ma mút có khả năng tồn tại đến ngày nay nếu không phải chịu áp lực bổ sung mà con người đặt chúng.
Christopher Doughty, nhà sinh thái học tại Đại học Bắc Arizona đã mô hình hóa cách các loài động vật lớn trong quá khứ và hiện tại di chuyển hạt giống và chất dinh dưỡng xung quanh thông qua ăn uống và đại tiện. Công trình của ông cho thấy rằng việc vận chuyển các nguyên tố như phốt pho, canxi và magie, những yếu tố quan trọng đối với sự sống, đã giảm hơn 90% do sự tuyệt chủng của các loài động vật lớn.
Doughty đưa ra giả thuyết rằng nếu không có con người, các yếu tố sẽ được phân bổ đồng đều hơn. Điều này có nghĩa là đất đai màu mỡ hơn làm cho các hệ sinh thái có năng suất cao hơn. Con người có xu hướng tập trung các yếu tố lại với nhau thông qua các hoạt động nông nghiệp và tạo ra những khu vực có hàng rào. Vì vậy, những khu vực này trở nên kém màu mỡ hơn theo thời gian so với các hệ sinh thái hoang dã.
Chris Stringer, giáo sư và trưởng nhóm nghiên cứu về loài người tại Bảo tàng lịch sử tự nhiên London cho rằng sự cạnh tranh về tài nguyên là yếu tố dẫn tới sự biến mất của người Neanderthal. Ông trả lời LiveScience: 'Nếu tổ tiên loài người không đến châu Âu cách đây 45.000 hoặc 50.000 năm trước, tôi nghĩ rằng người Neanderthal vẫn tồn tại'.
Một bản sao của người Neanderthal tại bảo tàng lịch sử tự nhiên London
Theo Stringer, người Neanderthal gặp khó khăn trong việc đối phó với những thay đổi khí hậu và tính đa dạng di truyền thấp. Đó là một điều bất lợi với bất kỳ loài nào. Họ có thể 'đã gặp rắc rối và sự xuất hiện của con người hiện đại làm trầm trọng thêm vấn đề'.
Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu về một dòng người nữa sống cùng khoảng thời gian với người hiện đại và người Neanderthal: người Denisovan. Nhóm người này có vẻ gần gũi hơn với người Neanderthal về gen và ngoại hình nhưng vẫn có thể phân biệt được qua những chiếc răng hàm cỡ lớn.
Người Neanderthal và Denisovan được chứng minh là có qua lại với nhau bởi các nhà khoa học đã tìm thấy hài cốt hóa thạch của người lai giữa 2 nhóm người này tại Siberia. Đặc biệt hơn, người Denisovan sống trên phạm vi địa lý khá lớn, gồm nhiều loại môi trường khác nhau và có khả năng thích nghi tốt. Bằng chứng là người Denisovan có thể có sự đa dạng di truyền hơn người Neanderthal trong DNA.
Nếu cả người Neanderthal và Denisovan sống sót cho đến ngày nay, họ có thể tạo ra được những thứ con người hiện đại đã làm, chuyển từ săn bắn hái lượm sang nông nghiệp và rồi dần dần phát triển. Nhưng lý do tại sao họ có đầy đủ các yếu tố để phát triển và cũng có đủ thời gian mà lại không thể tồn tại? Phải chăng nguyên nhân là do con người hiện đại?
Theo LiveScience
Một số nhà khoa học đã vẽ nên bức tranh về một vùng đất hoang sơ với vô số loài từ quen thuộc đến không quen thuộc nếu con người chưa từng tồn tại. Trevor Worthy, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Flinders (Úc) cho biết: 'Tôi nghĩ nếu điều đó xảy ra thì trái đất sẽ là nơi có nhiều cây cối hơn với vô số loài động vật, sở hữu kích thước lớn trải rộng khắp các lục địa trừ Nam Cực'.
Một thế giới không có loài người hiện đại cũng có nghĩa là họ hàng loài người đã tuyệt chủng của chúng ta, chẳng hạn như người Neanderthal vẫn sẽ ở trên trái đất.
Tỷ lệ tuyệt chủng trên trái đất ngày nay gấp 100 lần so với việc không có con người, theo những ước tính thận trọng nhất. Nói cách khác, con người va vào hành tinh này như một tiểu hành tinh va vào trái đất, mang theo bụi và khiến động vật hoang dã tiếp tục suy giảm.
'Ông cố của tôi có thể quan sát hàng nghìn con vẹt đuôi dài ở ngoài thiên nhiên. Đến đời ông tôi thì có thể quan sát một đàn hàng trăm con, cha tôi nhìn thấy một vài con và tôi nếu có thể thì chỉ thấy được 2 con ở trong rừng' - Worthy cho biết.
Sự suy giảm tự nhiên do con người dẫn dắt chỉ ra rằng trái đất sẽ là nơi hoang dã hơn nhiều nếu không có chúng ta. Con người xuất hiện và một số loài động vật kích thước lớn đã biến mất, chẳng hạn như chim Moa. Đây là một nhóm chim giống đà điểu với những con có thể đạt đến chiều cao tới 3,6 mét, đã tiến hóa ở New Zealand trong hàng triệu năm. Trong vòng 200 năm kể từ khi con người xuất hiện trên vùng đất của chúng, tất cả 9 loài chim Moa đã biến mất. Đi kèm với đó là sự tuyệt chủng của ít nhất 25 loài có xương sống khác, kể cả những con đại bàng khổng lồ Haast. Chim Moa và đại bàng Haast là những ví dụ nhãn tiền về các loài động vật kích thước lớn mà sự tuyệt chủng gắn liền với các hoạt động của con người.
Trái đất Serengeti
Sören Faurby, một giảng viên cao cấp về động vật học tại Đại học Gothenburg ở Thụy Điển tin rằng con người đóng vai trò quan trọng trong sự biến mất của nhiều loài động vật có vú kích thước lớn cách đây hàng nghìn năm. Ông là tác giả chính của một nghiên cứu vào năm 2015, được công bố trên tạp chí Diversity and Distributions cho rằng nếu không có con người, trái đất sẽ giống với Serengeti (một hệ sinh thái xa-van nằm trên lãnh thổ châu Phi), nơi tràn ngập dấu hiệu sự sống.
Faurby trả lời LiveScience: 'Trong một thế giới không có con người, sẽ có sự đa dạng lớn hơn về các loài động vật có vú cỡ lớn. Đó là xu hướng cho thấy một môi trường sống thoáng hơn nhiều'.
Sự tồn tại của megafauna
Động vật có kích thước lớn, như voi chẳng hạn, được gọi là megafauna. Trong kỷ băng hà cuối cùng của kỷ Pleistocen (2,6 triệu đến 11.700 năm trước), thế giới sở hữu một hệ sinh thái với rất nhiều loài megafauna. Tuy nhiên, hầu hết chúng đã chết dần khi kỷ băng hà kết thúc. Ví dụ, khoảng 38 chi động vật lớn đã tuyệt chủng ở Bắc Mỹ vào cuối kỷ băng hà cuối cùng.Trong hàng thế kỷ qua, các nhà khoa học đã tranh luận về việc liệu thay đổi khí hậu tự nhiên hay các hoạt động của con người, chẳng hạn như săn bắn quá mức là nguyên nhân dẫn đến việc nhiều loài động vật cỡ lớn tuyệt chủng.
Một nghiên cứu vào năm 2021 được công bố trên tạp chí Nature cho rằng biến đổi khí hậu đã khiến voi ma mút lông xoăn (Mammuthus primigenius) gặp nhiều khó khăn trong việc tồn tại. Chúng sống trong kỷ băng hà nhưng khi khí hậu ấm lên thì thảm thực vật lại quá ẩm ướt và nguồn thức ăn của loài này bị ảnh hưởng nặng nề.
Christopher Doughty, nhà sinh thái học tại Đại học Bắc Arizona đã mô hình hóa cách các loài động vật lớn trong quá khứ và hiện tại di chuyển hạt giống và chất dinh dưỡng xung quanh thông qua ăn uống và đại tiện. Công trình của ông cho thấy rằng việc vận chuyển các nguyên tố như phốt pho, canxi và magie, những yếu tố quan trọng đối với sự sống, đã giảm hơn 90% do sự tuyệt chủng của các loài động vật lớn.
Doughty đưa ra giả thuyết rằng nếu không có con người, các yếu tố sẽ được phân bổ đồng đều hơn. Điều này có nghĩa là đất đai màu mỡ hơn làm cho các hệ sinh thái có năng suất cao hơn. Con người có xu hướng tập trung các yếu tố lại với nhau thông qua các hoạt động nông nghiệp và tạo ra những khu vực có hàng rào. Vì vậy, những khu vực này trở nên kém màu mỡ hơn theo thời gian so với các hệ sinh thái hoang dã.
Số phận những loài người họ hàng?
Con người hiện đại (Homo sapiens) nếu không tồn tại thì cũng không thể chắc chắn rằng loài người sẽ không xuất hiện trên trái đất nữa. Những người họ hàng của chúng ta như người Neanderthal từng tồn tại trên trái đất. Các nhà khoa học vẫn không lý giải được vì sao người Neanderthal lại tuyệt chủng cách đây khoảng 40.000 năm. Tuy nhiên, do họ lai với người hiện đại nên các phần DNA vẫn tồn tại cho đến ngày nay. Có nhiều lý do dẫn đến sự diệt vong của người Neanderthal nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng chính con người hiện đại là nghi phạm chính.Chris Stringer, giáo sư và trưởng nhóm nghiên cứu về loài người tại Bảo tàng lịch sử tự nhiên London cho rằng sự cạnh tranh về tài nguyên là yếu tố dẫn tới sự biến mất của người Neanderthal. Ông trả lời LiveScience: 'Nếu tổ tiên loài người không đến châu Âu cách đây 45.000 hoặc 50.000 năm trước, tôi nghĩ rằng người Neanderthal vẫn tồn tại'.
Theo Stringer, người Neanderthal gặp khó khăn trong việc đối phó với những thay đổi khí hậu và tính đa dạng di truyền thấp. Đó là một điều bất lợi với bất kỳ loài nào. Họ có thể 'đã gặp rắc rối và sự xuất hiện của con người hiện đại làm trầm trọng thêm vấn đề'.
Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu về một dòng người nữa sống cùng khoảng thời gian với người hiện đại và người Neanderthal: người Denisovan. Nhóm người này có vẻ gần gũi hơn với người Neanderthal về gen và ngoại hình nhưng vẫn có thể phân biệt được qua những chiếc răng hàm cỡ lớn.
Người Neanderthal và Denisovan được chứng minh là có qua lại với nhau bởi các nhà khoa học đã tìm thấy hài cốt hóa thạch của người lai giữa 2 nhóm người này tại Siberia. Đặc biệt hơn, người Denisovan sống trên phạm vi địa lý khá lớn, gồm nhiều loại môi trường khác nhau và có khả năng thích nghi tốt. Bằng chứng là người Denisovan có thể có sự đa dạng di truyền hơn người Neanderthal trong DNA.
Nếu cả người Neanderthal và Denisovan sống sót cho đến ngày nay, họ có thể tạo ra được những thứ con người hiện đại đã làm, chuyển từ săn bắn hái lượm sang nông nghiệp và rồi dần dần phát triển. Nhưng lý do tại sao họ có đầy đủ các yếu tố để phát triển và cũng có đủ thời gian mà lại không thể tồn tại? Phải chăng nguyên nhân là do con người hiện đại?
Theo LiveScience
