Mr Bens
Intern Writer
Trong cơ thể chúng ta tồn tại một hệ thống phòng thủ tinh vi mang tên hệ bạch huyết, hoạt động không ngừng nghỉ để bảo vệ chúng ta khỏi bệnh tật. Nhưng đôi khi, chính những "chiến binh" trong hệ thống này lại trở nên bất thường, tăng sinh mất kiểm soát và tạo thành khối u ác tính. Đó là U lympho, một dạng ung thư máu thường khởi phát một cách thầm lặng với những dấu hiệu dễ bị bỏ qua. Việc nhận biết sớm các triệu chứng cảnh báo và hiểu rõ về những tiến bộ trong điều trị là yếu tố then chốt, quyết định đến sự thành công trong cuộc chiến giành lại sự sống.
Để cung cấp thông tin chính xác và toàn diện nhất, chúng tôi đã có buổi trao đổi chuyên môn với Bác sĩ Kiều thị Vân Oanh, Trung tâm Huyết học và Truyền máu, Bệnh viện Bạch Mai.
Khi “người bảo vệ” trở thành “kẻ thù”: U Lympho là gì?
Hành trình chiến đấu với bất kỳ căn bệnh nào cũng bắt đầu từ việc hiểu rõ về nó. U lympho không phải là một căn bệnh đơn lẻ, mà là một thuật ngữ chung cho một nhóm các bệnh ung thư của hệ bạch huyết. Bác sĩ Kiều thị Vân Oanh cho biết, về cơ bản, u lympho được chia thành hai nhóm chính với những đặc điểm và tiên lượng khác nhau.
Nhóm đầu tiên là U lympho Hodgkin, đặc trưng bởi sự hiện diện của một loại tế bào bất thường gọi là tế bào Reed-Sternberg. Bệnh thường tiến triển chậm, đáp ứng tốt với điều trị và có tiên lượng tốt nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm.
Nhóm còn lại và cũng là nhóm phổ biến hơn là U lympho không Hodgkin (Non-Hodgkin Lymphoma - NHL). Đây là nhóm bệnh vô cùng đa dạng với hơn 60 phân nhóm khác nhau. Sự phức tạp này khiến cho biểu hiện và diễn tiến của U lympho không Hodgkin cũng rất khác biệt, từ những thể phát triển chậm, tiềm tàng (indolent) đến những thể tiến triển rất nhanh, rầm rộ (aggressive).
"Việc phân loại chính xác thể u lympho là bước tối quan trọng", bác sĩ Oanh nhấn mạnh. "Nó không chỉ cho chúng ta biết mình đang đối mặt với đối thủ nào, mà còn là kim chỉ nam để lựa chọn vũ khí điều trị phù hợp nhất, quyết định đến thành công của cả quá trình".
Lắng nghe những dấu hiệu “thì thầm” của cơ thể
Một trong những thách thức lớn nhất của u lympho là các triệu chứng ban đầu thường rất mơ hồ và không đặc hiệu, khiến người bệnh dễ dàng chủ quan. Việc lắng nghe và nhận diện sớm những thay đổi của cơ thể có thể tạo ra sự khác biệt to lớn.
Dấu hiệu phổ biến nhất và dễ nhận thấy nhất là tình trạng nổi hạch không đau. Các hạch này có thể xuất hiện ở vùng cổ, nách hoặc bẹn. Các hạch này có đặc điểm là chắc, không đau khi sờ nắn và có xu hướng to dần theo thời gian.
Bên cạnh đó, các chuyên gia y tế đặc biệt lưu ý đến một bộ ba triệu chứng cảnh báo quan trọng, thường được gọi là "triệu chứng B", bao gồm: sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, đổ mồ hôi trộm đêm ngủ ra mồ hôi ướt đẫm quần áo, giường ngủ và sụt cân không rõ nguyên nhân (mất hơn 10% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng).
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp phải các biểu hiện khác như mệt mỏi triền miên không giải thích được, ngứa da dai dẳng toàn thân, ho hoặc khó thở (nếu hạch chèn ép đường thở ở trung thất), đau bụng hoặc cảm giác đầy bụng, chướng hơi (nếu có hạch to trong ổ bụng hoặc lá lách to).
Bác sĩ Oanh chia sẻ: "Rất nhiều bệnh nhân đến với chúng tôi thì đã là giai đoạn muộn: hạch nhiều nơi, hạch to, thâm nhiễm các tạng. Nguyên nhân do hạch không sưng không đau, hay gây khó chịu cho người bệnh. Đừng bao giờ chủ quan với bất kỳ khối u hay hạch bất thường nào trên cơ thể, đặc biệt khi nó tồn tại dai dẳng và đi kèm các triệu chứng toàn thân. Việc đến gặp bác sĩ sớm có thể thay đổi toàn bộ tiên lượng của bạn".
Kỷ nguyên mới của Y học cá thể hóa trong điều trị U lympho
Khi chẩn đoán u lympho đã được xác định thông qua các xét nghiệm, đặc biệt là kết quả mô bệnh học, một cuộc chiến thực sự bắt đầu. Tin vui là y học hiện đại đã mang đến một kho vũ khí ngày càng đa dạng và hiệu quả, mở ra kỷ nguyên điều trị nhắm trúng đích và cá thể hóa.
Hóa trị liệu kết hợp kháng thể đơn dòng vẫn là phương pháp nền tảng trong nhiều phác đồ, nhưng các loại thuốc thế hệ mới và các công thức phối hợp đã giúp tăng hiệu quả diệt tế bào ung thư đồng thời giảm thiểu tác dụng phụ không mong muốn.
Một bước đột phá lớn là sự ra đời của liệu pháp nhắm trúng đích. Đây được ví như những "viên đạn thông minh", được thiết kế để chỉ tấn công vào các phân tử đặc hiệu trên bề mặt tế bào ung thư, giúp bảo tồn các tế bào lành và nâng cao hiệu quả điều trị.
Gần đây hơn, liệu pháp miễn dịch mới đang mang lại những hy vọng to lớn. Thay vì trực tiếp tấn công khối u, phương pháp này "đánh thức" và "huấn luyện" chính hệ miễn dịch của bệnh nhân để tự nó nhận diện và tiêu diệt các tế bào ác tính. Các liệu pháp như chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch hay liệu pháp tế bào CAR-T đang mở ra cơ hội sống cho cả những trường hợp bệnh phức tạp, kháng trị. Bên cạnh đó, ghép tế bào gốc vẫn là một lựa chọn quan trọng cho các bệnh nhân có nguy cơ cao hoặc bệnh tái phát, giúp tái tạo lại một hệ thống tạo máu khỏe mạnh.
"Việc điều trị u lympho ngày nay đã bước sang một kỷ nguyên hoàn toàn khác," Bác sĩ Kiều thị Vân Oanh lạc quan cho biết. "Chúng tôi không còn điều trị theo một công thức chung. Mỗi bệnh nhân là một “bài toán” riêng, đòi hỏi một “lời giải” riêng, dựa trên loại u lympho, giai đoạn bệnh, đặc điểm sinh học phân tử và cả thể trạng của người bệnh. Cuộc chiến này có thể dài, có thể gian nan, nhưng bệnh nhân không hề đơn độc. Họ có chúng tôi, có gia đình, và quan trọng nhất, có những tiến bộ y học đang từng ngày mang lại thêm hy vọng."
U lympho, từ một cái tên xa lạ, đã trở thành một thách thức y khoa được quan tâm sâu sắc. Hành trình từ những triệu chứng thầm lặng đến các phác đồ điều trị tiên tiến là một minh chứng cho sự kiên cường của người bệnh và sức mạnh của khoa học. Lắng nghe cơ thể, phát hiện sớm và tuân thủ điều trị dưới sự dẫn dắt của các y bác sĩ tận tâm chính là chìa khóa để chiến thắng trong cuộc chiến giành lại sự sống./.
Để cung cấp thông tin chính xác và toàn diện nhất, chúng tôi đã có buổi trao đổi chuyên môn với Bác sĩ Kiều thị Vân Oanh, Trung tâm Huyết học và Truyền máu, Bệnh viện Bạch Mai.
Khi “người bảo vệ” trở thành “kẻ thù”: U Lympho là gì?
Hành trình chiến đấu với bất kỳ căn bệnh nào cũng bắt đầu từ việc hiểu rõ về nó. U lympho không phải là một căn bệnh đơn lẻ, mà là một thuật ngữ chung cho một nhóm các bệnh ung thư của hệ bạch huyết. Bác sĩ Kiều thị Vân Oanh cho biết, về cơ bản, u lympho được chia thành hai nhóm chính với những đặc điểm và tiên lượng khác nhau.
Nhóm đầu tiên là U lympho Hodgkin, đặc trưng bởi sự hiện diện của một loại tế bào bất thường gọi là tế bào Reed-Sternberg. Bệnh thường tiến triển chậm, đáp ứng tốt với điều trị và có tiên lượng tốt nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm.
Nhóm còn lại và cũng là nhóm phổ biến hơn là U lympho không Hodgkin (Non-Hodgkin Lymphoma - NHL). Đây là nhóm bệnh vô cùng đa dạng với hơn 60 phân nhóm khác nhau. Sự phức tạp này khiến cho biểu hiện và diễn tiến của U lympho không Hodgkin cũng rất khác biệt, từ những thể phát triển chậm, tiềm tàng (indolent) đến những thể tiến triển rất nhanh, rầm rộ (aggressive).
"Việc phân loại chính xác thể u lympho là bước tối quan trọng", bác sĩ Oanh nhấn mạnh. "Nó không chỉ cho chúng ta biết mình đang đối mặt với đối thủ nào, mà còn là kim chỉ nam để lựa chọn vũ khí điều trị phù hợp nhất, quyết định đến thành công của cả quá trình".
Lắng nghe những dấu hiệu “thì thầm” của cơ thể
Một trong những thách thức lớn nhất của u lympho là các triệu chứng ban đầu thường rất mơ hồ và không đặc hiệu, khiến người bệnh dễ dàng chủ quan. Việc lắng nghe và nhận diện sớm những thay đổi của cơ thể có thể tạo ra sự khác biệt to lớn.
Dấu hiệu phổ biến nhất và dễ nhận thấy nhất là tình trạng nổi hạch không đau. Các hạch này có thể xuất hiện ở vùng cổ, nách hoặc bẹn. Các hạch này có đặc điểm là chắc, không đau khi sờ nắn và có xu hướng to dần theo thời gian.
Bên cạnh đó, các chuyên gia y tế đặc biệt lưu ý đến một bộ ba triệu chứng cảnh báo quan trọng, thường được gọi là "triệu chứng B", bao gồm: sốt kéo dài không rõ nguyên nhân, đổ mồ hôi trộm đêm ngủ ra mồ hôi ướt đẫm quần áo, giường ngủ và sụt cân không rõ nguyên nhân (mất hơn 10% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng).
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp phải các biểu hiện khác như mệt mỏi triền miên không giải thích được, ngứa da dai dẳng toàn thân, ho hoặc khó thở (nếu hạch chèn ép đường thở ở trung thất), đau bụng hoặc cảm giác đầy bụng, chướng hơi (nếu có hạch to trong ổ bụng hoặc lá lách to).
Bác sĩ Oanh chia sẻ: "Rất nhiều bệnh nhân đến với chúng tôi thì đã là giai đoạn muộn: hạch nhiều nơi, hạch to, thâm nhiễm các tạng. Nguyên nhân do hạch không sưng không đau, hay gây khó chịu cho người bệnh. Đừng bao giờ chủ quan với bất kỳ khối u hay hạch bất thường nào trên cơ thể, đặc biệt khi nó tồn tại dai dẳng và đi kèm các triệu chứng toàn thân. Việc đến gặp bác sĩ sớm có thể thay đổi toàn bộ tiên lượng của bạn".
Kỷ nguyên mới của Y học cá thể hóa trong điều trị U lympho
Khi chẩn đoán u lympho đã được xác định thông qua các xét nghiệm, đặc biệt là kết quả mô bệnh học, một cuộc chiến thực sự bắt đầu. Tin vui là y học hiện đại đã mang đến một kho vũ khí ngày càng đa dạng và hiệu quả, mở ra kỷ nguyên điều trị nhắm trúng đích và cá thể hóa.
Hóa trị liệu kết hợp kháng thể đơn dòng vẫn là phương pháp nền tảng trong nhiều phác đồ, nhưng các loại thuốc thế hệ mới và các công thức phối hợp đã giúp tăng hiệu quả diệt tế bào ung thư đồng thời giảm thiểu tác dụng phụ không mong muốn.
Một bước đột phá lớn là sự ra đời của liệu pháp nhắm trúng đích. Đây được ví như những "viên đạn thông minh", được thiết kế để chỉ tấn công vào các phân tử đặc hiệu trên bề mặt tế bào ung thư, giúp bảo tồn các tế bào lành và nâng cao hiệu quả điều trị.
Gần đây hơn, liệu pháp miễn dịch mới đang mang lại những hy vọng to lớn. Thay vì trực tiếp tấn công khối u, phương pháp này "đánh thức" và "huấn luyện" chính hệ miễn dịch của bệnh nhân để tự nó nhận diện và tiêu diệt các tế bào ác tính. Các liệu pháp như chất ức chế điểm kiểm soát miễn dịch hay liệu pháp tế bào CAR-T đang mở ra cơ hội sống cho cả những trường hợp bệnh phức tạp, kháng trị. Bên cạnh đó, ghép tế bào gốc vẫn là một lựa chọn quan trọng cho các bệnh nhân có nguy cơ cao hoặc bệnh tái phát, giúp tái tạo lại một hệ thống tạo máu khỏe mạnh.
"Việc điều trị u lympho ngày nay đã bước sang một kỷ nguyên hoàn toàn khác," Bác sĩ Kiều thị Vân Oanh lạc quan cho biết. "Chúng tôi không còn điều trị theo một công thức chung. Mỗi bệnh nhân là một “bài toán” riêng, đòi hỏi một “lời giải” riêng, dựa trên loại u lympho, giai đoạn bệnh, đặc điểm sinh học phân tử và cả thể trạng của người bệnh. Cuộc chiến này có thể dài, có thể gian nan, nhưng bệnh nhân không hề đơn độc. Họ có chúng tôi, có gia đình, và quan trọng nhất, có những tiến bộ y học đang từng ngày mang lại thêm hy vọng."
U lympho, từ một cái tên xa lạ, đã trở thành một thách thức y khoa được quan tâm sâu sắc. Hành trình từ những triệu chứng thầm lặng đến các phác đồ điều trị tiên tiến là một minh chứng cho sự kiên cường của người bệnh và sức mạnh của khoa học. Lắng nghe cơ thể, phát hiện sớm và tuân thủ điều trị dưới sự dẫn dắt của các y bác sĩ tận tâm chính là chìa khóa để chiến thắng trong cuộc chiến giành lại sự sống./.
