Khám phá chấn động: Nước lỏng vẫn tồn tại dưới lòng sao Hỏa, mở ra hy vọng tìm thấy sự sống

[NhatDuy]

Một phát hiện mang tính đột phá vừa được công bố trên tạp chí National Science Review đã khiến cộng đồng khoa học xôn xao. Các nhà khoa học phát hiện một lớp nước lỏng khổng lồ nằm sâu từ 5,4 đến 8 km dưới bề mặt sao Hỏa. Lượng nước này đủ để tạo nên một đại dương toàn cầu với độ sâu từ 520 đến 780 mét — tương đương tổng trữ lượng băng ở Nam Cực.

Bằng chứng về đại dương ngầm và manh mối của sự sống cổ đại​

Phát hiện được thực hiện bởi nhóm các nhà khoa học Mỹ và Trung Quốc thông qua dữ liệu sóng địa chấn do tàu đổ bộ InSight của NASA thu thập. Khi sóng địa chấn xuyên qua các lớp đá sâu, tốc độ lan truyền chậm lại rõ rệt - dấu hiệu cho thấy sự hiện diện của nước trong đá xốp.

Đây có thể là lời giải cho bí ẩn về "nước mất tích trên sao Hỏa". Hàng tỷ năm trước, sao Hỏa từng có sông ngòi, thung lũng và đồng bằng phù sa. Nhưng khi từ trường biến mất, khí quyển mỏng đi dưới tác động của gió mặt trời, nước bốc hơi hoặc đóng băng. Tuy nhiên, một phần lớn lượng nước vẫn chưa từng được lý giải - cho đến nay.

Các nhà khoa học tin rằng nước đã thấm vào các khe nứt và bị niêm phong trong lớp đá sâu. Điều này củng cố giả thuyết rằng sao Hỏa từng có môi trường ấm và ẩm. Tàu thám hiểm "Zhurong" của Trung Quốc cũng ghi nhận các trầm tích dưới bề mặt giống với các trầm tích ven biển trên Trái Đất.

Sự thay đổi môi trường bắt đầu khi lõi sao Hỏa nguội dần, làm mất từ trường và phá vỡ hiệu ứng nhà kính. Nhiệt độ bề mặt giảm mạnh khiến nước không thể tồn tại trên bề mặt nữa. Tuy nhiên, dưới lòng đất, nhiệt địa nhiệt và lớp đá bảo vệ vẫn duy trì điều kiện cho nước tồn tại - và có thể là sự sống.

Một nghiên cứu năm 2023 trên tạp chí Nature chỉ ra các vết nứt bùn hình lục giác trong miệng hố Gale hình thành qua các chu kỳ ẩm - khô kéo dài hàng nghìn đến hàng triệu năm. Đây là môi trường thuận lợi cho các phản ứng hóa học hình thành sự sống. Bên cạnh đó, khí mêtan, từng được phát hiện bởi tàu Curiosity và công bố năm 2021, là dấu hiệu gián tiếp mạnh mẽ về sự sống tiềm năng.

Các thành phần cơ bản của sự sống cũng lần lượt được tìm thấy. Năm 2017, Curiosity phát hiện borat - chất ổn định phân tử ribose trong RNA - tại các mạch khoáng chất trong miệng hố Gale. Ở một số nơi như sa mạc Atacama (Chile), các trầm tích silica do vi khuẩn tạo ra tương đồng với mẫu vật trên sao Hỏa.

Dù bề mặt hành tinh đỏ hiện không còn phù hợp cho sự sống, nhưng đại dương ngầm có thể là nơi trú ẩn cuối cùng. Dưới lớp đá, bức xạ được ngăn chặn, nhiệt độ duy trì nhờ năng lượng địa nhiệt, và phản ứng giữa nước và đá có thể sản sinh ra hydro - nguồn sống tiềm năng cho vi sinh vật ưa cực, tương tự sinh vật dưới biển sâu Trái Đất.

Tuy vậy, việc xác minh sự sống dưới lòng đất sao Hỏa vẫn đối mặt với rào cản kỹ thuật. Hiện nay, các xe tự hành như "Perseverance" chỉ khoan được đến độ sâu 5 cm, trong khi nước nằm ở độ sâu 5 km. Việc phát triển thiết bị khoan sâu và phù hợp với điều kiện sao Hỏa là mục tiêu then chốt trong tương lai. Ngoài ra, mẫu vật nông dễ bị tia vũ trụ làm hỏng nên cần lấy mẫu trực tiếp từ các lớp địa chất trẻ và sâu hơn.

Từ "tìm nước" đến "giải mã sự sống"​

Mục tiêu thám hiểm sao Hỏa không còn dừng ở việc tìm nước mà đã chuyển sang tìm kiếm nguồn gốc sự sống. Nếu hệ sinh thái ngầm được xác nhận, điều đó chứng minh sự sống có thể thích nghi trong những điều kiện khắc nghiệt nhất của vũ trụ.

Khám phá này cũng mở ra cơ hội thực tế cho con người: lượng nước ngầm khổng lồ có thể là nguồn tài nguyên cho các căn cứ tương lai trên sao Hỏa, hỗ trợ cuộc sống và nghiên cứu lâu dài.

Khi ánh sáng mặt trời yếu ớt phản chiếu qua các tấm pin của InSight và nước ngầm rỉ qua các khe nứt đá sâu dưới lòng đất, đó không chỉ là tiếng vọng của đại dương cổ cách đây 3,8 tỷ năm - mà còn là lời hứa về một phép màu sự sống giữa vũ trụ bao la.