The Storm Riders
Writer
Một báo cáo tai nạn vừa được công bố đã tiết lộ một chi tiết đáng kinh ngạc: một phi công Không quân Hoa Kỳ đã dành tới 50 phút trong một cuộc gọi hội nghị với các kỹ sư của Lockheed Martin ngay trước khi chiếc tiêm kích F-35 trị giá 200 triệu USD của anh ta lao xuống đất và nổ tung thành một quả cầu lửa. May mắn thay, phi công giấu tên đã kịp thời phóng ghế thoát hiểm và chỉ bị thương nhẹ, nhưng chiếc máy bay chiến đấu tối tân đã hoàn toàn bị phá hủy.
Vụ việc xảy ra vào ngày 28 tháng 1, gần Căn cứ Không quân Eielson ở Fairbanks, Alaska. Sự cố bắt đầu ngay sau khi cất cánh, khi phi công phát hiện bộ phận càng đáp của chiếc F-35 không thể thu vào một cách chính xác. Anh đã cố gắng hạ càng đáp xuống một lần nữa, nhưng nó lại bị kẹt ở một góc, không thu vào cũng không hạ xuống hoàn toàn. Việc thực hiện các danh sách kiểm tra vận hành tiêu chuẩn cũng không giải quyết được vấn đề.
Cảm thấy cần sự trợ giúp từ các chuyên gia, viên phi công đã quyết định thực hiện một cuộc gọi hội nghị với năm kỹ sư của Lockheed Martin, nhà sản xuất chiếc F-35. Theo báo cáo, trong số các kỹ sư tham gia cuộc gọi có một kỹ sư phần mềm cao cấp, một kỹ sư an toàn bay và ba chuyên gia về hệ thống càng đáp. Sau cuộc gọi kéo dài 50 phút, phi công đã thực hiện hai lần hạ cánh theo kiểu "chạm và cất cánh ngay" (touch and go) với hy vọng có thể làm thẳng lại bộ phận càng đáp.
Tuy nhiên, những nỗ lực này không những thất bại mà còn khiến tình hình thực sự trở nên tồi tệ hơn. Bánh xe ở mũi vẫn không thể duỗi thẳng, và sau hai lần hạ cánh hụt, bộ phận càng đáp chính bên trái và bên phải cũng bị đóng băng. Tình hình leo thang khi chiếc máy bay, vốn đã gặp nhiều lỗi hệ thống, trở nên "không thể kiểm soát" do nó bắt đầu hoạt động ở "chế độ hoạt động mặt đất tự động". Không còn khả năng điều khiển, viên phi công đã đưa ra quyết định cuối cùng là phóng ghế thoát hiểm, để lại chiếc máy bay trị giá 200 triệu USD rơi xuống và nổ tung.
Phân tích sau tai nạn đã chỉ ra nguyên nhân gốc rễ là do sự hiện diện của nước trong các đường ống thủy lực. Khi kiểm tra các mảnh vỡ, người ta phát hiện hệ thống thủy lực đã bị đổ đầy một phần ba là nước. Lẽ ra không được có nước trong các đường ống này do máy bay phải chịu đựng nhiệt độ cực thấp ở độ cao lớn. Vào ngày xảy ra tai nạn, nhiệt độ mặt đất đã là -1 độ F (khoảng -17 độ C), đủ để làm đóng băng bất kỳ lượng nước nào trong hệ thống. Chỉ 9 ngày sau đó, một chiếc F-35 khác tại cùng căn cứ cũng gặp phải sự cố đóng băng thủy lực tương tự, nhưng may mắn đã có thể hạ cánh an toàn.
Tuy nhiên, báo cáo của Ủy ban Điều tra Tai nạn Không quân đã kết luận rằng sự kết hợp giữa "quyết định của tổ bay" và các chương trình bảo trì hệ thống thủy lực đã góp phần gây ra vụ tai nạn. Điều này có vẻ khắc nghiệt với phi công và các kỹ sư, nhưng báo cáo đã chỉ ra một sai lầm nghiêm trọng trong quá trình ra quyết định. Báo cáo cho biết các kỹ sư đã thảo luận về một bản cập nhật bảo trì năm 2024 trong cuộc gọi. Nếu họ tuân theo hướng dẫn cập nhật này, thì "họ có khả năng đã khuyên phi công thực hiện một cuộc hạ cánh dừng hoàn toàn có kế hoạch hoặc một cú phóng ghế thoát hiểm có kiểm soát thay vì thực hiện lần 'touch-and-go' thứ hai." Chính quyết định sai lầm này được cho là đã trực tiếp dẫn đến việc mất kiểm soát hoàn toàn chiếc máy bay.
Vụ việc xảy ra vào ngày 28 tháng 1, gần Căn cứ Không quân Eielson ở Fairbanks, Alaska. Sự cố bắt đầu ngay sau khi cất cánh, khi phi công phát hiện bộ phận càng đáp của chiếc F-35 không thể thu vào một cách chính xác. Anh đã cố gắng hạ càng đáp xuống một lần nữa, nhưng nó lại bị kẹt ở một góc, không thu vào cũng không hạ xuống hoàn toàn. Việc thực hiện các danh sách kiểm tra vận hành tiêu chuẩn cũng không giải quyết được vấn đề.
Cảm thấy cần sự trợ giúp từ các chuyên gia, viên phi công đã quyết định thực hiện một cuộc gọi hội nghị với năm kỹ sư của Lockheed Martin, nhà sản xuất chiếc F-35. Theo báo cáo, trong số các kỹ sư tham gia cuộc gọi có một kỹ sư phần mềm cao cấp, một kỹ sư an toàn bay và ba chuyên gia về hệ thống càng đáp. Sau cuộc gọi kéo dài 50 phút, phi công đã thực hiện hai lần hạ cánh theo kiểu "chạm và cất cánh ngay" (touch and go) với hy vọng có thể làm thẳng lại bộ phận càng đáp.
Tuy nhiên, những nỗ lực này không những thất bại mà còn khiến tình hình thực sự trở nên tồi tệ hơn. Bánh xe ở mũi vẫn không thể duỗi thẳng, và sau hai lần hạ cánh hụt, bộ phận càng đáp chính bên trái và bên phải cũng bị đóng băng. Tình hình leo thang khi chiếc máy bay, vốn đã gặp nhiều lỗi hệ thống, trở nên "không thể kiểm soát" do nó bắt đầu hoạt động ở "chế độ hoạt động mặt đất tự động". Không còn khả năng điều khiển, viên phi công đã đưa ra quyết định cuối cùng là phóng ghế thoát hiểm, để lại chiếc máy bay trị giá 200 triệu USD rơi xuống và nổ tung.
Phân tích sau tai nạn đã chỉ ra nguyên nhân gốc rễ là do sự hiện diện của nước trong các đường ống thủy lực. Khi kiểm tra các mảnh vỡ, người ta phát hiện hệ thống thủy lực đã bị đổ đầy một phần ba là nước. Lẽ ra không được có nước trong các đường ống này do máy bay phải chịu đựng nhiệt độ cực thấp ở độ cao lớn. Vào ngày xảy ra tai nạn, nhiệt độ mặt đất đã là -1 độ F (khoảng -17 độ C), đủ để làm đóng băng bất kỳ lượng nước nào trong hệ thống. Chỉ 9 ngày sau đó, một chiếc F-35 khác tại cùng căn cứ cũng gặp phải sự cố đóng băng thủy lực tương tự, nhưng may mắn đã có thể hạ cánh an toàn.
Tuy nhiên, báo cáo của Ủy ban Điều tra Tai nạn Không quân đã kết luận rằng sự kết hợp giữa "quyết định của tổ bay" và các chương trình bảo trì hệ thống thủy lực đã góp phần gây ra vụ tai nạn. Điều này có vẻ khắc nghiệt với phi công và các kỹ sư, nhưng báo cáo đã chỉ ra một sai lầm nghiêm trọng trong quá trình ra quyết định. Báo cáo cho biết các kỹ sư đã thảo luận về một bản cập nhật bảo trì năm 2024 trong cuộc gọi. Nếu họ tuân theo hướng dẫn cập nhật này, thì "họ có khả năng đã khuyên phi công thực hiện một cuộc hạ cánh dừng hoàn toàn có kế hoạch hoặc một cú phóng ghế thoát hiểm có kiểm soát thay vì thực hiện lần 'touch-and-go' thứ hai." Chính quyết định sai lầm này được cho là đã trực tiếp dẫn đến việc mất kiểm soát hoàn toàn chiếc máy bay.
