Sau một năm thương mại hóa trên diện rộng, 5G tại Việt Nam đang đứng trước một câu hỏi lớn: giá trị kinh tế đã hình thành rõ nét hay các nhà mạng vẫn chủ yếu chạy đua hạ tầng để “đi trước đón đầu”? Những con số về vùng phủ, thuê bao, lưu lượng data được đại diện các nhà mạng cho biết tại Tọa đàm "Thương mại hóa 5G đã tác động đến kinh tế Việt Nam ra sao" do ICT Press Club tổ chức, đã cho thấy bức tranh tích cực ở bề nổi, nhưng câu chuyện doanh thu và mô hình kinh doanh lại đặt ra nhiều suy ngẫm.
Cuộc đua hạ tầng: nhanh và thuộc nhóm dẫn đầu thế giới
Năm 2025 đánh dấu một tốc độ triển khai 5G được chính cơ quan quản lý đánh giá là nhanh top đầu thế giới. Viettel cho biết riêng trong năm 2025 đã triển khai 23.500 trạm 5G, nâng tổng số trạm lên 30.000, đạt 90% vùng phủ ngoài trời và 70% vùng phủ trong nhà, với kế hoạch tiếp tục phủ sâu trong năm 2026. VNPT và MobiFone cũng hoàn thành các cam kết triển khai, tập trung vào đô thị, khu công nghiệp, cảng biển, sân bay và các khu vực có nhu cầu kinh tế cao.
Ở góc độ chính sách, Nhà nước coi 5G là hạ tầng số chiến lược, cần đầu tư đi trước để tạo nền cho kinh tế số, tương tự triết lý “làm đường ray trước khi tàu chạy”. Điều này lý giải vì sao bài toán hiệu quả 5G ngay từ đầu không được đặt thuần túy ở lợi nhuận ngắn hạn của doanh nghiệp viễn thông.
Thuê bao và thiết bị: điều kiện cần đã hình thành
Nếu nhìn vào thị trường người dùng, 5G đã đạt được một cột mốc quan trọng: thiết bị sẵn sàng. Theo Viettel, trước khi có 5G, máy 5G chỉ chiếm khoảng 30% lượng máy bán mới, nhưng sau khi mạng 5G được triển khai, tỷ lệ này đã tăng lên 60% và tiếp tục tăng. Điều này cho thấy rào cản về đầu cuối - vốn là nút thắt lớn ở giai đoạn đầu các thế hệ mạng - đang được tháo gỡ nhanh.
Về thuê bao, Viettel cho biết thuê bao 5G chiếm khoảng 50% số thuê bao phát triển mới, phản ánh xu hướng dịch chuyển tiêu dùng rõ rệt của người dùng. Với các nhà mạng, đây là tín hiệu tích cực cho thấy 5G đã bước vào đời sống đại chúng, thay vì chỉ tồn tại ở các thử nghiệm công nghệ.
Data và trải nghiệm là những giá trị cảm nhận rõ ràng nhất
Giá trị kinh tế dễ thấy nhất của 5G hiện nay nằm ở lưu lượng data và trải nghiệm người dùng. Viettel ghi nhận lượng data sử dụng tăng 15–20% kể từ khi triển khai 5G, cùng với mức độ hài lòng của khách hàng dịch vụ di động tăng khoảng 20%. Đây là những con số cho thấy 5G thực sự tạo ra giá trị sử dụng mới, chứ không chỉ là “4G nhanh hơn một chút”.
Các ứng dụng giải trí, livestream, sự kiện trực tuyến không độ trễ - như chương trình âm nhạc kết nối Hà Nội và TP.HCM do Viettel tổ chức - giúp người dùng cảm nhận rõ sự khác biệt của 5G. Ở giai đoạn đầu, đúng như nhận định của Huawei, 5G to C (hướng tới người tiêu dùng) là phân khúc phát triển nhanh nhất, tương tự kinh nghiệm của Trung Quốc và nhiều thị trường khác.
Doanh thu là điểm nghẽn lớn nhất của bài toán 5G
Tuy nhiên, khi đi vào câu chuyện doanh thu trực tiếp, bức tranh trở nên phức tạp hơn. Các nhà mạng đều thừa nhận rằng không thể hoàn vốn 5G chỉ bằng gói cước di động. Suất đầu tư 5G được đánh giá cao gấp 3-4 lần 4G, trong khi 99% nhà mạng trên thế giới không tăng giá cước khi cung cấp 5G.
VNPT nhìn nhận thẳng thắn: 5G là một công nghệ “cách mạng”, nhưng kinh doanh chưa bùng nổ, các mô hình kiếm tiền chủ yếu vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm. Các báo cáo quốc tế mà VNPT tham khảo cho thấy chu kỳ thương mại hóa 5G gồm nhiều làn sóng, trong đó giai đoạn đầu chủ yếu mang lại giá trị trải nghiệm, còn các mô hình doanh thu lớn từ 5G Standalone, Network API, Private Network phải chờ đến các năm sau.
Giá trị kinh tế gián tiếp mới là nơi 5G bắt đầu phát huy vai trò
Nếu chỉ đo 5G bằng doanh thu viễn thông, có thể coi đây vẫn là cuộc đua hạ tầng. Nhưng nếu mở rộng góc nhìn sang giá trị kinh tế xã hội, bức tranh lại khác. Các mô hình thành phố thông minh, camera AI, điều tiết giao thông, chống ngập, cứu hộ bằng drone, hay logistics số cho nông sản vùng sâu vùng xa cho thấy 5G đang tạo ra hiệu quả kinh tế gián tiếp rất lớn.
Trường hợp Viettel Post hỗ trợ nông dân livestream bán hàng nhờ 5G, hay các ứng dụng B2G phục vụ quản trị đô thị mà MobiFone đang triển khai, cho thấy lợi ích 5G không nằm trọn trong báo cáo tài chính của nhà mạng, mà lan tỏa sang năng suất xã hội, hiệu quả điều hành và chất lượng sống của người dân.
5G đang vượt khỏi một cuộc đua hạ tầng, nhưng chưa đến đích kinh tế
Sau một năm thương mại hóa, có thể nói 5G ở Việt Nam đã tạo ra giá trị thực, nhưng chủ yếu ở dạng nền tảng và gián tiếp, thay vì lợi nhuận trực tiếp. Cuộc đua hạ tầng là cần thiết và đã đạt được những thành tựu ấn tượng, song bài toán lớn hơn nằm ở việc phủ ứng dụng, hình thành hệ sinh thái và mô hình kinh doanh mới.
Như nhận định chung tại Tọa đàm ICT Press Club 2025, 5G không nên được nhìn như một dịch vụ viễn thông đơn thuần, mà là hạ tầng số quốc gia. Giá trị kinh tế của 5G vì thế không thể đo trong một hay hai năm, mà cần được đánh giá trong một chu kỳ dài hơn - khi kinh tế số, xã hội số và chính phủ số thực sự vận hành trên nền hạ tầng này.
Cuộc đua hạ tầng: nhanh và thuộc nhóm dẫn đầu thế giới
Năm 2025 đánh dấu một tốc độ triển khai 5G được chính cơ quan quản lý đánh giá là nhanh top đầu thế giới. Viettel cho biết riêng trong năm 2025 đã triển khai 23.500 trạm 5G, nâng tổng số trạm lên 30.000, đạt 90% vùng phủ ngoài trời và 70% vùng phủ trong nhà, với kế hoạch tiếp tục phủ sâu trong năm 2026. VNPT và MobiFone cũng hoàn thành các cam kết triển khai, tập trung vào đô thị, khu công nghiệp, cảng biển, sân bay và các khu vực có nhu cầu kinh tế cao.
Ở góc độ chính sách, Nhà nước coi 5G là hạ tầng số chiến lược, cần đầu tư đi trước để tạo nền cho kinh tế số, tương tự triết lý “làm đường ray trước khi tàu chạy”. Điều này lý giải vì sao bài toán hiệu quả 5G ngay từ đầu không được đặt thuần túy ở lợi nhuận ngắn hạn của doanh nghiệp viễn thông.
Thuê bao và thiết bị: điều kiện cần đã hình thành
Nếu nhìn vào thị trường người dùng, 5G đã đạt được một cột mốc quan trọng: thiết bị sẵn sàng. Theo Viettel, trước khi có 5G, máy 5G chỉ chiếm khoảng 30% lượng máy bán mới, nhưng sau khi mạng 5G được triển khai, tỷ lệ này đã tăng lên 60% và tiếp tục tăng. Điều này cho thấy rào cản về đầu cuối - vốn là nút thắt lớn ở giai đoạn đầu các thế hệ mạng - đang được tháo gỡ nhanh.
Về thuê bao, Viettel cho biết thuê bao 5G chiếm khoảng 50% số thuê bao phát triển mới, phản ánh xu hướng dịch chuyển tiêu dùng rõ rệt của người dùng. Với các nhà mạng, đây là tín hiệu tích cực cho thấy 5G đã bước vào đời sống đại chúng, thay vì chỉ tồn tại ở các thử nghiệm công nghệ.
Data và trải nghiệm là những giá trị cảm nhận rõ ràng nhất
Giá trị kinh tế dễ thấy nhất của 5G hiện nay nằm ở lưu lượng data và trải nghiệm người dùng. Viettel ghi nhận lượng data sử dụng tăng 15–20% kể từ khi triển khai 5G, cùng với mức độ hài lòng của khách hàng dịch vụ di động tăng khoảng 20%. Đây là những con số cho thấy 5G thực sự tạo ra giá trị sử dụng mới, chứ không chỉ là “4G nhanh hơn một chút”.
Các ứng dụng giải trí, livestream, sự kiện trực tuyến không độ trễ - như chương trình âm nhạc kết nối Hà Nội và TP.HCM do Viettel tổ chức - giúp người dùng cảm nhận rõ sự khác biệt của 5G. Ở giai đoạn đầu, đúng như nhận định của Huawei, 5G to C (hướng tới người tiêu dùng) là phân khúc phát triển nhanh nhất, tương tự kinh nghiệm của Trung Quốc và nhiều thị trường khác.
Doanh thu là điểm nghẽn lớn nhất của bài toán 5G
Tuy nhiên, khi đi vào câu chuyện doanh thu trực tiếp, bức tranh trở nên phức tạp hơn. Các nhà mạng đều thừa nhận rằng không thể hoàn vốn 5G chỉ bằng gói cước di động. Suất đầu tư 5G được đánh giá cao gấp 3-4 lần 4G, trong khi 99% nhà mạng trên thế giới không tăng giá cước khi cung cấp 5G.
VNPT nhìn nhận thẳng thắn: 5G là một công nghệ “cách mạng”, nhưng kinh doanh chưa bùng nổ, các mô hình kiếm tiền chủ yếu vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm. Các báo cáo quốc tế mà VNPT tham khảo cho thấy chu kỳ thương mại hóa 5G gồm nhiều làn sóng, trong đó giai đoạn đầu chủ yếu mang lại giá trị trải nghiệm, còn các mô hình doanh thu lớn từ 5G Standalone, Network API, Private Network phải chờ đến các năm sau.
Giá trị kinh tế gián tiếp mới là nơi 5G bắt đầu phát huy vai trò
Nếu chỉ đo 5G bằng doanh thu viễn thông, có thể coi đây vẫn là cuộc đua hạ tầng. Nhưng nếu mở rộng góc nhìn sang giá trị kinh tế xã hội, bức tranh lại khác. Các mô hình thành phố thông minh, camera AI, điều tiết giao thông, chống ngập, cứu hộ bằng drone, hay logistics số cho nông sản vùng sâu vùng xa cho thấy 5G đang tạo ra hiệu quả kinh tế gián tiếp rất lớn.
Trường hợp Viettel Post hỗ trợ nông dân livestream bán hàng nhờ 5G, hay các ứng dụng B2G phục vụ quản trị đô thị mà MobiFone đang triển khai, cho thấy lợi ích 5G không nằm trọn trong báo cáo tài chính của nhà mạng, mà lan tỏa sang năng suất xã hội, hiệu quả điều hành và chất lượng sống của người dân.
5G đang vượt khỏi một cuộc đua hạ tầng, nhưng chưa đến đích kinh tế
Sau một năm thương mại hóa, có thể nói 5G ở Việt Nam đã tạo ra giá trị thực, nhưng chủ yếu ở dạng nền tảng và gián tiếp, thay vì lợi nhuận trực tiếp. Cuộc đua hạ tầng là cần thiết và đã đạt được những thành tựu ấn tượng, song bài toán lớn hơn nằm ở việc phủ ứng dụng, hình thành hệ sinh thái và mô hình kinh doanh mới.
Như nhận định chung tại Tọa đàm ICT Press Club 2025, 5G không nên được nhìn như một dịch vụ viễn thông đơn thuần, mà là hạ tầng số quốc gia. Giá trị kinh tế của 5G vì thế không thể đo trong một hay hai năm, mà cần được đánh giá trong một chu kỳ dài hơn - khi kinh tế số, xã hội số và chính phủ số thực sự vận hành trên nền hạ tầng này.
