Hiện nay, không ít người vẫn tin rằng có thể vay tiền chỉ bằng căn cước công dân, tức là không cần phải có tài sản để thế chấp hay cầm cố, cũng không cần hợp đồng lao động, sao kê ngân hàng để chứng minh thu nhập. Điều này liệu có đúng và niềm tin ấy có thể khiến họ gặp rủi ro không?
Căn cước công dân chỉ là điều kiện cần
Gõ cụm từ “vay tiền bằng căn cước công dân” trên Google, hàng chục nghìn kết quả lập tức xuất hiện, đa phần là những lời quảng cáo đường mật, hứa hẹn “nhận tiền trong 5 phút", "chỉ cần căn cước công dân”, "lãi suất thấp", "không cần gặp mặt"... Tuy nhiên, những lời mời gọi ấy đều đến từ các đơn vị cho vay không rõ nguồn gốc, không được cấp phép. Toàn bộ quy trình cho vay, trả nợ đều diễn ra trên ứng dụng di động hoặc website chứ không có trụ sở hay phòng giao dịch cố định. Không có bất kỳ ngân hàng, công ty tài chính hay tổ chức tín dụng hợp pháp nào tại Việt Nam đưa ra những lời quảng cáo như thế. Vì sao?
Câu trả lời rất đơn giản. Mọi tổ chức tín dụng hợp pháp đều coi căn cước công dân (CCCD) là điều kiện cần để xác định tư cách pháp lý của người vay – nhằm chứng minh họ có đủ năng lực dân sự để ký kết hợp đồng tín dụng. Đây không phải “giấy thông hành” để vay được tiền mà chỉ là bước đầu trong quy trình thẩm định. Bởi để được duyệt vay, khách hàng còn phải đáp ứng các điều kiện đủ khác. Với các ngân hàng, điều kiện đủ là vệc người vay phải chứng minh thu nhập ổn định nếu muốn vay tín chấp hoặc sở hữu tài sản hợp pháp nếu muốn vay thế chấp. Tất nhiên, người vay cũng phải có lịch sử tín dụng tốt, tức là không mắc nợ xấu từ nhóm 3 trở lên. Với các doanh nghiệp cho vay thay thế, điều kiện vay có thể đơn giản hơn. Ví dụ như vay cầm cố, dù vay ở các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ hay tại các chuỗi cầm đồ lớn thì người vay cũng cần phải có tài sản đảm bảo. Tại F88, chuỗi cầm đồ lớn nhất Việt Nam hiện nay, người vay phải có xe máy hoặc ô tô chính chủ dù sau đó, doanh nghiệp này chỉ giữ lại đăng ký xe bản gốc và bàn giao phương tiện cho khách hàng tự bảo quản, sử dụng. Còn các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ khác thì nhận cầm cố nhiều loại tài sản hơn, từ điện thoại, máy tính bảng, laptop đến xe máy, ô tô, bất động sản, SIM điện thoại..
Tưởng chừng mọi việc dừng lại ở đó nhưng gần 2 tháng sau, có người liên lạc với anh, tự xưng là nhân viên thu hồi nợ của một công ty tài chính, yêu cầu anh trả nợ và cho biết sẽ khởi kiện vì đã có đầy đủ hồ sơ pháp lý liên quan đến khoản vay. Sợ hãi, anh đành bàn bạc với gia đình, bán mảnh đất ở quê để lấy tiền trả nợ, điều mà cả gia đình anh hoàn toàn không muốn.
Từ câu chuyện thực tế trên, ai cũng nhận ra những quảng cáo “vay tiền chỉ cần CCCD", "không cần chứng minh thu nhập", "không cần thế chấp tài sản” thực chất là dấu hiệu lừa đảo – thường đi kèm lãi suất cao và rủi ro mất dữ liệu cá nhân. Các chuyên gia cảnh báo, người dân cần tỉnh táo phân biệt giữa vay hợp pháp được cấp phép và vay chui qua app, mạng xã hội thông qua những lời quảng cáo "vay tiền chỉ bằng CCCD". CCCD là giấy tờ định danh, không phải “tấm vé vay tiền”. Tin vào điều ngược lại, người vay rất có thể sẽ phải trả giá đắt – không chỉ bằng tiền, mà có thể còn liên quan đến những vấn đề pháp lý.
Căn cước công dân chỉ là điều kiện cần
Gõ cụm từ “vay tiền bằng căn cước công dân” trên Google, hàng chục nghìn kết quả lập tức xuất hiện, đa phần là những lời quảng cáo đường mật, hứa hẹn “nhận tiền trong 5 phút", "chỉ cần căn cước công dân”, "lãi suất thấp", "không cần gặp mặt"... Tuy nhiên, những lời mời gọi ấy đều đến từ các đơn vị cho vay không rõ nguồn gốc, không được cấp phép. Toàn bộ quy trình cho vay, trả nợ đều diễn ra trên ứng dụng di động hoặc website chứ không có trụ sở hay phòng giao dịch cố định. Không có bất kỳ ngân hàng, công ty tài chính hay tổ chức tín dụng hợp pháp nào tại Việt Nam đưa ra những lời quảng cáo như thế. Vì sao?
Câu trả lời rất đơn giản. Mọi tổ chức tín dụng hợp pháp đều coi căn cước công dân (CCCD) là điều kiện cần để xác định tư cách pháp lý của người vay – nhằm chứng minh họ có đủ năng lực dân sự để ký kết hợp đồng tín dụng. Đây không phải “giấy thông hành” để vay được tiền mà chỉ là bước đầu trong quy trình thẩm định. Bởi để được duyệt vay, khách hàng còn phải đáp ứng các điều kiện đủ khác. Với các ngân hàng, điều kiện đủ là vệc người vay phải chứng minh thu nhập ổn định nếu muốn vay tín chấp hoặc sở hữu tài sản hợp pháp nếu muốn vay thế chấp. Tất nhiên, người vay cũng phải có lịch sử tín dụng tốt, tức là không mắc nợ xấu từ nhóm 3 trở lên. Với các doanh nghiệp cho vay thay thế, điều kiện vay có thể đơn giản hơn. Ví dụ như vay cầm cố, dù vay ở các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ hay tại các chuỗi cầm đồ lớn thì người vay cũng cần phải có tài sản đảm bảo. Tại F88, chuỗi cầm đồ lớn nhất Việt Nam hiện nay, người vay phải có xe máy hoặc ô tô chính chủ dù sau đó, doanh nghiệp này chỉ giữ lại đăng ký xe bản gốc và bàn giao phương tiện cho khách hàng tự bảo quản, sử dụng. Còn các cửa hàng cầm đồ nhỏ lẻ khác thì nhận cầm cố nhiều loại tài sản hơn, từ điện thoại, máy tính bảng, laptop đến xe máy, ô tô, bất động sản, SIM điện thoại..
Rủi ro không chỉ ở lãi suất
Trước những lời mời gọi vay tiền chỉ bằng CCCD chứ không cần các thủ tục "lằng nhằng" như trên đã nhắc tới, nhiều người cho rằng ngay nếu vay theo cách này thì rủi ro lớn nhất vẫn chỉ là vấn đề lãi suất. Tuy nhiên, chuyện của anh Tú (42 tuổi), một thợ sắt làm việc tại phường Hà Đông (Hà Nội) là một ví dụ điển hình về việc có nhiều rủi ro hơn cả việc lãi suất cao. Cách đây chừng 5 tháng, khi đứa con trai học lớp 11 của anh chẳng may bị tai nạn giao thông trước cổng trường, dù đã có bảo hiểm y tế nhưng anh vẫn cần gấp một khoản tiền ước chừng 20 triệu để chữa trị cho cháu. Gấp gáp, anh lên mạng tìm kiếm và gặp nhiều lời mời gọi vay nhanh từ những người tự xưng là nhân viên ngân hàng, công ty tài chính. Khi nhận được nhắn tin hỏi vay, họ gọi lại, hứa sẽ giúp vay nhanh 20 triệu đồng trong 30 phút. Người này yêu cầu anh chụp ảnh CCCD hai vợ chồng cùng ảnh chụp màn hình VNeID, bằng lái xe… Sau đó yêu cầu chuyển 400 ngàn đồng vào tài khoản cá nhân, gọi là phí làm hồ sơ và hứa trả lại sau khi khoản vay được duyệt. Khoảng 10 phút sau nữa, người này gọi lại, yêu cầu cung cấp mã OTP gồm 6 con số được nhắn vào điện thoại. Anh đọc mã và rồi nhận được tin nhắn đã giải ngân 20 triệu đồng. Nhưng anh Tú hoàn toàn không nhận được số tiền trên. Khi gọi lại thì tài khoản Zalo kia đã chặn anh, gọi bằng điện thoại khác cũng không nghe máy rồi ngắt hoàn toàn liên lạc.Tưởng chừng mọi việc dừng lại ở đó nhưng gần 2 tháng sau, có người liên lạc với anh, tự xưng là nhân viên thu hồi nợ của một công ty tài chính, yêu cầu anh trả nợ và cho biết sẽ khởi kiện vì đã có đầy đủ hồ sơ pháp lý liên quan đến khoản vay. Sợ hãi, anh đành bàn bạc với gia đình, bán mảnh đất ở quê để lấy tiền trả nợ, điều mà cả gia đình anh hoàn toàn không muốn.
Từ câu chuyện thực tế trên, ai cũng nhận ra những quảng cáo “vay tiền chỉ cần CCCD", "không cần chứng minh thu nhập", "không cần thế chấp tài sản” thực chất là dấu hiệu lừa đảo – thường đi kèm lãi suất cao và rủi ro mất dữ liệu cá nhân. Các chuyên gia cảnh báo, người dân cần tỉnh táo phân biệt giữa vay hợp pháp được cấp phép và vay chui qua app, mạng xã hội thông qua những lời quảng cáo "vay tiền chỉ bằng CCCD". CCCD là giấy tờ định danh, không phải “tấm vé vay tiền”. Tin vào điều ngược lại, người vay rất có thể sẽ phải trả giá đắt – không chỉ bằng tiền, mà có thể còn liên quan đến những vấn đề pháp lý.
