Hoàng Đức
Writer
CEO Intel, ông Lip-Bu Tan, 65 tuổi là một cái tên có ảnh hưởng sâu rộng trong ngành bán dẫn toàn cầu. Sinh tại Malaysia, lớn lên ở Singapore và hiện là công dân Mỹ, ông có nền tảng học vấn kỹ thuật và quản trị: từng theo học kỹ thuật tại các cơ sở đào tạo danh tiếng và có bằng cao ở các trường lớn, trước khi dấn thân vào lĩnh vực đầu tư công nghệ. Sự nghiệp của ông nổi bật ở hai mảng chính: vận hành doanh nghiệp công nghệ ở tầm cao và đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu.
Trong vai trò nhà sáng lập và chủ tịch quỹ Walden International từ năm 1987, Lip-Bu Tan đã rót vốn vào hàng trăm startup công nghệ trên toàn cầu. Ông từng giữ ghế CEO của Cadence Design Systems trong hơn một thập kỷ, đưa công ty từ vị thế khiêm tốn thành một nhà cung cấp phần mềm thiết kế chip có tầm ảnh hưởng và được nhiều người ghi nhận về khả năng biến những đội ngũ kỹ thuật nhỏ thành đối thủ đáng gờm. Danh mục đầu tư của ông cũng bao gồm các vụ bán lại thành công như Annapurna Labs và Nuvia, góp phần củng cố danh tiếng ông là “người tạo giá trị” cho ngành.
Tuy nhiên, điểm khiến dư luận và giới chính trị Mỹ dấy lên lo ngại lại liên quan trực tiếp tới mạng lưới đầu tư tại Trung Quốc. Trong những năm gần đây, các quỹ do ông điều hành đã đầu tư mạnh vào nhiều công ty sản xuất chip ở Trung Quốc; ông từng là nhà đầu tư sớm và giữ ghế trong ban quản trị của một số doanh nghiệp lớn, trong đó có SMIC, nhà gia công chip lớn nhất Trung Quốc. Một phần trong danh mục đầu tư đó gồm các công ty được cho là có quan hệ với các tổ chức quân sự hoặc nhà thầu phục vụ mục tiêu quốc phòng. Mặc dù chính sách hiện hành không cấm một công dân Mỹ đầu tư vào công ty Trung Quốc và nhiều khoản đầu tư đã được thực hiện hợp pháp nhưng khi Intel là một doanh nghiệp nắm các hợp đồng quan trọng với Bộ Quốc phòng Mỹ và khi Washington đang bơm hàng tỷ USD vào “CHIPS Act”, mọi mối liên hệ với Trung Quốc lập tức mang ý nghĩa an ninh quốc gia.
Vì sao Intel bổ nhiệm Lip-Bu Tan? Ở thời điểm cần một lộ trình phục hồi sau một thời kỳ sa sút, hồi tháng Ba năm nay, hội đồng quản trị Intel đã chọn ông Tan vì kinh nghiệm sâu rộng trong cả thiết kế chip lẫn hệ sinh thái đầu tư, khả năng huy động vốn, quan hệ rộng với các nhà sản xuất và khách hàng trong ngành, cùng hồ sơ từng dẫn dắt doanh nghiệp tăng trưởng mạnh. Nhiều nhà đầu tư tỏ ra lạc quan: họ nhìn thấy ở ông một người “biết cách làm cho kẻ yếu thành đối thủ mạnh”, có tầm nhìn chiến lược và mối quan hệ toàn cầu cần thiết để đưa Intel trở lại quỹ đạo.
Thế nhưng đây cũng chính là điểm gây phản ứng dữ dội. Những mối đầu tư của ông tại Trung Quốc, đặc biệt mối quan hệ lịch sử với SMIC và các khoản đầu tư chồng chéo vào chuỗi cung ứng chip, đã khiến các nhà lập pháp và một bộ phận dư luận lo rằng ông có thể rơi vào tình trạng xung đột lợi ích, hoặc ít nhất là bị đặt vào “vùng rủi ro” về an ninh công nghệ. Trong bối cảnh chính trị hiện nay, khi căng thẳng Mỹ - Trung về công nghệ, gián đoạn chuỗi cung ứng và vấn đề chuyển giao công nghệ đang là ưu tiên an ninh, phản ứng mạnh mẽ từ các nghị sĩ và từ Tổng thống là điều dễ hiểu: họ cho rằng một CEO nắm giữ những mối quan hệ đầu tư sâu rộng với Trung Quốc không nên lãnh đạo một công ty then chốt được hỗ trợ và bảo vệ vì lý do an ninh quốc gia.
Tổng thống Trump yêu cầu ông Tan từ chức với lập luận chính là rủi ro an ninh và “xung đột cao độ”, đặc biệt nhạy cảm khi Intel đang nhận sự chú ý của chính phủ và có vai trò trọng yếu trong chiến lược công nghiệp quốc gia. Phía Intel khẳng định rằng hội đồng đã xử lý các xung đột lợi ích theo quy định và rằng cam kết của công ty với an ninh quốc gia là nghiêm túc; ông Tan cũng tuyên bố sẽ tuân thủ các yêu cầu và chính sách cần thiết. Dẫu vậy, áp lực chính trị, cuộc điều tra từ các thượng nghị sĩ và phản ứng thị trường đã lập tức biến vấn đề thành một cuộc tranh luận công khai về ranh giới giữa kinh doanh toàn cầu và an ninh quốc gia.
Ông Lip-Bu Tan là một nhân vật vừa có tầm ảnh hưởng lẫn hồ sơ thành công trong ngành bán dẫn, vừa có những mối liên hệ sâu với thị trường Trung Quốc, chính sự giao thoa này biến ông từ một ứng viên thu hút thành một nhân vật gây tranh cãi. Intel lựa chọn ông vì kỳ vọng khả năng phục hồi và quan hệ chiến lược mà ông mang lại; công chúng và giới chính trị Mỹ quan ngại vì rủi ro an ninh và xung đột lợi ích tiềm tàng. Thời gian tới, câu trả lời sẽ phụ thuộc vào cách Intel minh bạch các khoản đầu tư, cách ông Tan xử lý yêu cầu về loại trừ xung đột, và phản ứng của các cơ quan chính phủ trong việc bảo đảm an ninh công nghệ quốc gia. #CEOIntelgặprắcrối
Trong vai trò nhà sáng lập và chủ tịch quỹ Walden International từ năm 1987, Lip-Bu Tan đã rót vốn vào hàng trăm startup công nghệ trên toàn cầu. Ông từng giữ ghế CEO của Cadence Design Systems trong hơn một thập kỷ, đưa công ty từ vị thế khiêm tốn thành một nhà cung cấp phần mềm thiết kế chip có tầm ảnh hưởng và được nhiều người ghi nhận về khả năng biến những đội ngũ kỹ thuật nhỏ thành đối thủ đáng gờm. Danh mục đầu tư của ông cũng bao gồm các vụ bán lại thành công như Annapurna Labs và Nuvia, góp phần củng cố danh tiếng ông là “người tạo giá trị” cho ngành.
Tuy nhiên, điểm khiến dư luận và giới chính trị Mỹ dấy lên lo ngại lại liên quan trực tiếp tới mạng lưới đầu tư tại Trung Quốc. Trong những năm gần đây, các quỹ do ông điều hành đã đầu tư mạnh vào nhiều công ty sản xuất chip ở Trung Quốc; ông từng là nhà đầu tư sớm và giữ ghế trong ban quản trị của một số doanh nghiệp lớn, trong đó có SMIC, nhà gia công chip lớn nhất Trung Quốc. Một phần trong danh mục đầu tư đó gồm các công ty được cho là có quan hệ với các tổ chức quân sự hoặc nhà thầu phục vụ mục tiêu quốc phòng. Mặc dù chính sách hiện hành không cấm một công dân Mỹ đầu tư vào công ty Trung Quốc và nhiều khoản đầu tư đã được thực hiện hợp pháp nhưng khi Intel là một doanh nghiệp nắm các hợp đồng quan trọng với Bộ Quốc phòng Mỹ và khi Washington đang bơm hàng tỷ USD vào “CHIPS Act”, mọi mối liên hệ với Trung Quốc lập tức mang ý nghĩa an ninh quốc gia.
Vì sao Intel bổ nhiệm Lip-Bu Tan? Ở thời điểm cần một lộ trình phục hồi sau một thời kỳ sa sút, hồi tháng Ba năm nay, hội đồng quản trị Intel đã chọn ông Tan vì kinh nghiệm sâu rộng trong cả thiết kế chip lẫn hệ sinh thái đầu tư, khả năng huy động vốn, quan hệ rộng với các nhà sản xuất và khách hàng trong ngành, cùng hồ sơ từng dẫn dắt doanh nghiệp tăng trưởng mạnh. Nhiều nhà đầu tư tỏ ra lạc quan: họ nhìn thấy ở ông một người “biết cách làm cho kẻ yếu thành đối thủ mạnh”, có tầm nhìn chiến lược và mối quan hệ toàn cầu cần thiết để đưa Intel trở lại quỹ đạo.
Thế nhưng đây cũng chính là điểm gây phản ứng dữ dội. Những mối đầu tư của ông tại Trung Quốc, đặc biệt mối quan hệ lịch sử với SMIC và các khoản đầu tư chồng chéo vào chuỗi cung ứng chip, đã khiến các nhà lập pháp và một bộ phận dư luận lo rằng ông có thể rơi vào tình trạng xung đột lợi ích, hoặc ít nhất là bị đặt vào “vùng rủi ro” về an ninh công nghệ. Trong bối cảnh chính trị hiện nay, khi căng thẳng Mỹ - Trung về công nghệ, gián đoạn chuỗi cung ứng và vấn đề chuyển giao công nghệ đang là ưu tiên an ninh, phản ứng mạnh mẽ từ các nghị sĩ và từ Tổng thống là điều dễ hiểu: họ cho rằng một CEO nắm giữ những mối quan hệ đầu tư sâu rộng với Trung Quốc không nên lãnh đạo một công ty then chốt được hỗ trợ và bảo vệ vì lý do an ninh quốc gia.
Tổng thống Trump yêu cầu ông Tan từ chức với lập luận chính là rủi ro an ninh và “xung đột cao độ”, đặc biệt nhạy cảm khi Intel đang nhận sự chú ý của chính phủ và có vai trò trọng yếu trong chiến lược công nghiệp quốc gia. Phía Intel khẳng định rằng hội đồng đã xử lý các xung đột lợi ích theo quy định và rằng cam kết của công ty với an ninh quốc gia là nghiêm túc; ông Tan cũng tuyên bố sẽ tuân thủ các yêu cầu và chính sách cần thiết. Dẫu vậy, áp lực chính trị, cuộc điều tra từ các thượng nghị sĩ và phản ứng thị trường đã lập tức biến vấn đề thành một cuộc tranh luận công khai về ranh giới giữa kinh doanh toàn cầu và an ninh quốc gia.
Ông Lip-Bu Tan là một nhân vật vừa có tầm ảnh hưởng lẫn hồ sơ thành công trong ngành bán dẫn, vừa có những mối liên hệ sâu với thị trường Trung Quốc, chính sự giao thoa này biến ông từ một ứng viên thu hút thành một nhân vật gây tranh cãi. Intel lựa chọn ông vì kỳ vọng khả năng phục hồi và quan hệ chiến lược mà ông mang lại; công chúng và giới chính trị Mỹ quan ngại vì rủi ro an ninh và xung đột lợi ích tiềm tàng. Thời gian tới, câu trả lời sẽ phụ thuộc vào cách Intel minh bạch các khoản đầu tư, cách ông Tan xử lý yêu cầu về loại trừ xung đột, và phản ứng của các cơ quan chính phủ trong việc bảo đảm an ninh công nghệ quốc gia. #CEOIntelgặprắcrối
